პანთეონი რომში არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და კარგად შემონახული არქიტექტურული ნამუშევარი ძველი რომის ეპოქიდან. იგი წარმოადგენს დაუვიწყარ მაგალითს ანტიკური რომანული ინჟინერიისა და ხელოვნების, რომელიც აგრძელებს შთაბეჭდილების მოხდენას თანამედროვე აუდიტორიაზე.
პანთეონი აშენდა იმპერატორის ადრიანეს მმართველობის პერიოდში, დაახლოებით 118-125 წლებში. თუმცა, მისი ისტორია იწყება ადრეული ათასწლეულის წინა 27 წელს, როდესაც აგრიპა, ავგუსტუსის გენის წევრი, ბრძანა პირველი ტაძრის აგება ამ ადგილას. ადრიანი ნანგრევებზე ხელახლა ააშენა ტაძარი, რაც დღეს ვიცით როგორც პანთეონი.
თავისი სახელისთვის „პანთეონი“ სიტყვას „ანგელოზების ტაძარი“ (pan theion) ნიშნავს. იგი ეძღვნებოდა რომის სხვადასხვა ღმერთებს და ითვლებოდა ერთგვარ „საერთო“ ტაძრად, სადაც შესაძლებელი იყო სხვადასხვა ღმერთებისთვის თაყვანისცემის გამოხატვა.
პანთეონის არქიტექტურული გეგმა გამოირჩევა თავისი უნიკალური დიზაინით. მას სხვანდს მრგვალი ფორმა, 43.3 მეტრი დიამეტრის მქონე გუმბათით, რომელიც კვლავ ყველაზე დიდი მოუძღაურშვილის გუმბათია მსოფლიოში. გუმბათის ცენტრში არის დიდი ოკულუსი – ოთარა დახურავი ხვრელი, რომელიც შიდა მონაწარმოთურებას ბუნებრივი სინათლით უზრუნველყოფს.
პანთეონი ცნობილია აგრეთვე თავისი შესანიშნავი შენახულობით. მარმარილოს იატაკი, გეომეტრიული გაფორმებები და კოლონები დღემდე დაცულია თავდაპირველი ფორმით, რაც არქიტექტურულად და კულტურულად უპრეცედენტო ღირებულებას წარმოადგენს.
მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში, პანთეონმა სხვადასხვა როლი ითამაშა. მეხუთე საუკუნეში ქრისტიანობის გავრცელებასთან ერთად, იგი გადაიქცა ეკლესიად. ეს გადაყსი გადააქცია პანთეონი წმინდა და სუნამოების ადგილად, სადაც ბევრი ცნობილი რომანული და იტალიური მოღვაწნია დასაფლავებული, მათ შორისაა მხატვარი რაფაელო.
თანამედროვე პერიოდში პანთეონი არის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ტურისტული ადგილი რომში, სადაც ყოველწლიურად მილიანობით ვიზიტორი მოდის. მისი ვიზუალური გამორჩეულობა, ისტორიული სისრულე და კულტურული ღირებულება პანთეონს განსაკუთრებულ ადგილად აქცევს მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეების ხალხის გონებაში.
მიუხედავად მრავალწლიანი ისტორიისა და საკმაო ზემოქმედებისა, პანთეონი დღემდე რჩება არაჩვეულებრივ და მარადიულ სიმბოლოდ რომის, რომელიც აერთიანებს ანტიკურ და თანამედროვე სამყაროს საუკეთესო თვისებებს.
